गर्मीमा ‘लू’ काे खतरा बढी, के हाे लक्षण, कसरी बच्ने ?

काठमाडौँ । पछिल्ला दिनयता गर्दै गर्मी बढ्दै गइरहेको छ । चर्कँदो घामसँगै बढेको गर्मीमा तातो हावा चल्न सुरु हुने भएकाले विशेषगरि तराईमा ‘लू’ को समस्या बढी हुन सक्छ । यस्तोमा गर्मी र लूबाट बच्न निकै सतर्कता अपनाउनु पर्दछ ।

लू ले ज्यानसमेत लिन सक्ने चिकित्सकहरुको भनाइ छ । गर्मी मौसममा विषेशगरि वैशाखदेखि भदौसम्म तराईमा उष्ण र शुष्क हावा बहन थाल्छ, जसलाई ‘लू’ भनिन्छ । सामान्य भाषामा ‘लू’ लाग्नुलाई गर्मी मौसमको रोग भनेर पनि चिनिन्छ । अत्यधिक गर्मीका कारण शरीरबाट धेरै पसिना बग्दछ । जसकारण शरीरमा नुन र पानीको कमी हुन्छ । शरीरमा पानीको मात्रा कमी हुनु नै लू लाग्नु हो ।

 ‘लू’ लाग्ने कारण
गर्मी मौसममा जब हामी अनावश्यकरुपमा वा लापरबाही गरी घरबाहिर निस्कन्छौँ, तब चर्को घाम र तातो हावाले शरीरको बाहिरी छालालाई तातो बनाइदिन्छ । र, पसिनाको माध्यमबाट शरीरभित्र भएको नुन र पानीको मात्र बाहिरिन्छ फलस्वरुप ‘लू’ लाग्न सक्छ ।

‘लू’ का लक्षणहरू
शरीरमा पानी र नुनको मात्रा घट्दै जाँदा रगतको तापमान बढ्न गई टाउको भारी भएको महसुस हुने, नाडीको गति बढ्ने, रगतको गति पनि तीव्र हुने, श्वासप्रश्वासको गति असामान्य हुँदै जाने हुन्छ । त्यसैगरी, श्वासको गति अनियमित हुने, ज्वरो बढ्दै जाने, हातको हत्केला र खुट्टाको पैताला पोल्ने, आँखा पोल्ने र कहिले काँही बिरामी अचानक बेहोस हुनेजस्ता लक्षणहरू देखिन्छन् ।

कसरी  बच्ने ?

– बिरामीले पटक पटक गरी पानी पिइराख्नु पर्छ ।

– सकेसम्म पहिला शरीरको तापक्रम घटाउनुपर्छ ।

– कहिल्यै पनि खाली पेट बस्नु हुँदैन, यसले समस्या थप बढ्न सक्छ ।

– गर्मी मौसममा काँक्रो खानाले शरीरले शीतलता प्राप्त गर्दछ, यसले ‘लू’ को असर कम गर्छ ।
– चिनीको मात्रा बढी भएका झोल पदार्थ बढी नपिउने, जस्तो- चिया, कफी, सोडाजस्ता पेय पदार्थ ।

– प्याजको रस खाने ।

– चिसो पानीले नुहाउने ।

– धेरै पसिना आएमा जीवनजल पानी पिउने ।

– बाहिर निस्कँदा टाउको, कान र गर्दन ढाक्ने गरी कपडा ओढ्ने वा सिधै सूर्यको किरण छालामा नछिर्ने र हावा छिर्ने खालका कपडा लगाउने ।

– खेतबारीमा काम सकभर बिहान वा बेलुका मात्र गर्ने ।

– नरम, मुलायम सुतीको कपडा लगाउने ।

– चिसो फलफूल वा खानेकुरा सेवन गर्ने ।

– बिहान बेलुका रुखको छहारीमा गएर व्यायाम गर्ने ।

लू लग्दा के गर्ने ?

जो कोहीलाई पनि लू लागेको थाहा पाउन साथ तत्काल अस्पताल नै जानु पर्छ । तर कतिपय अवस्थामा अस्पताल पुग्न सकिएन भने घरमा पनि केही प्राथमिक उपचार गर्न सकिन्छ ।

– बिरामीको शरीरमा चिस्याउन चिसो पानी वा बर्फले बारम्बार पट्टी गर्ने ।

– लूको पहिलो उपचार भनेको शरीरको तापक्रम कम गर्नु हो । त्यसैले ‘लू’ लागेको मान्छेलाई तुरुन्त शीतल, स्वच्छ हावा र वातावरण चिसो भएको राम्रो ठाउँमा सुताउनुपर्छ ।

– बिरामीलाई तुरुन्तै प्याजको रसमा थोरै मह मिसाएर पिउन दिनु पर्छ ।

– दही लगायत मौसमी फलफूलहरू अंगुर, खरबुजा, काक्रो र मौसमको रस लू ग्रस्त बिरामीलाई पिउन दिनुपर्छ ।

– पानीमा ग्लुकोज मिसाएर पिउने वा कागतीको सर्बत पिउने ।

– कुनै कपडालाई पानीमा भिजाएर बिरामीको जिउ पुछ्ने ।एजेन्सी